Bước đi cần thiết

Để hỗ trợ triển khai Thông tư số 39/2016/TT-NHNN về hoạt động cho vay của TCTD, chi nhánh ngân hàng (NH) nước ngoài đối với khách hàng, NHNN phối hợp cùng Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) xây dựng bộ công cụ đánh giá rủi ro MTXH trong 10 ngành kinh tế nhằm phục vụ cho công tác thẩm định và ra quyết định cấp tín dụng của các TCTD. Qua ghi nhận bước đầu về phản ứng của các NHTM (đối tượng trực tiếp sử dụng bộ công cụ) và doanh nghiệp (DN) - đối tượng gián tiếp chịu ảnh hưởng về vấn đề này, các bên đều đón nhận tích cực.

Theo đại diện VietinBank, đối với dự án vay vốn nằm trong danh sách phải thực hiện đánh giá tác động môi trường, VietinBank sẽ yêu cầu khách hàng/dự án cung cấp các loại tài liệu như: Báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc kế hoạch bảo vệ môi trường và các văn bản phê duyệt của cơ quan có thẩm quyền; các giấy phép khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên, các giấy phép hoạt động kinh doanh đối với các lĩnh vực đặc thù (nếu dự án thuộc diện phải có theo quy định của pháp luật); chứng chỉ ISO, chứng nhận tiết kiệm năng lượng; hồ sơ đền bù, giải phóng mặt bằng... Nhân viên VietinBank sẽ đến thăm trực tiếp cơ sở sản xuất để rà soát thẩm định yếu tố MTXH của khách hàng/dự án trong quá trình thẩm định hồ sơ vay vốn.

VietinBank cũng giám sát chặt chẽ việc đáp ứng các điều kiện về MTXH của khách hàng trong thời gian triển khai dự án, bao gồm cả việc thực hiện các khuyến nghị của các cuộc kiểm tra/đánh giá MTXH do bên thứ ba tiến hành đối với hoạt động của khách hàng. Tất cả các điều kiện liên quan đến MTXH đều được đưa vào hợp đồng tín dụng, bao gồm quyền ngừng cấp tín dụng và thu hồi nợ trước hạn nếu khách hàng không thực hiện đúng các cam kết.

Tuy nhiên, không phải NH nào cũng chú trọng đến việc thẩm định tác động MTXH và giám sát việc thực thi trong suốt quá trình trước và sau vay. Một số DN cho biết, khi đi giám sát khách hàng trong việc thực hiện các cam kết tuân thủ pháp luật nói chung và về MTXH nói riêng, cán bộ NH không yêu cầu DN phải xuất trình các giấy tờ như các báo cáo thanh tra về môi trường, báo cáo định kỳ về môi trường… Thực tế đó phần nào cho thấy sự chưa đồng bộ trong việc áp dụng các yêu cầu thẩm định và giám sát tuân thủ về rủi ro MTXH giữa các NH.

Cán bộ VietinBank khảo sát thực tế một dự án

Đồng bộ, minh bạch và công bằng

Ông Lê Đức Thọ - Tổng Giám đốc VietinBank nhận định: “Bộ công cụ đánh giá rủi ro MTXH do NHNN sắp ban hành là cơ sở và là công cụ hỗ trợ đắc lực giúp TCTD nói chung và cán bộ NH có thêm thông tin, căn cứ chuyên ngành trong công tác thẩm định các tác động đối với MTXH của các dự án, phương án sản xuất kinh doanh của khách hàng một cách hiệu quả, qua đó vừa giúp đảm bảo mục tiêu đầu tư, kinh doanh và lợi nhuận nhưng vẫn chú trọng quan tâm đến phát triển MTXH xanh và bền vững”.

Về phía DN, nhiều ý kiến cho rằng, việc có một bộ tiêu chí thống nhất để các NH có cơ sở trong đánh giá và quản lý rủi ro MTXH là cần thiết. Bởi một DN có chiến lược phát triển bài bản, có tầm nhìn dài hạn hướng tới phát triển bền vững và kế hoạch SXKD tốt luôn cần có chiến lược quản trị rủi ro môi trường, chủ động tuân thủ tốt các quy định về MTXH, có những hành động tự nguyện để đáp ứng cao hơn cả các yêu cầu của luật pháp.

Đồng thời, việc đảm bảo tính nhất quán, đồng bộ trong thực hiện cũng là vấn đề được đại diện các NHTM nhấn mạnh. Bởi việc bảo vệ MTXH là trách nhiệm và cũng là quyền lợi chung của tất cả các chủ thể, cá nhân có liên quan.

“Các cơ quan chức năng cần cung cấp thông tin đầy đủ, toàn diện cho tất cả các bên liên quan đến dự án, trong đó có các TCTD. Đối với các dự án được xếp loại rủi ro tác động lớn đến MTXH thì cần xây dựng cơ chế, chế tài giám sát riêng biệt; xây dựng cơ chế chuyên gia, chuyên viên MTXH chuyên trách tại các đơn vị để sẵn sàng cung cấp và chia sẻ, giải thích thông tin hỗ trợ các vướng mắc về MTXH đối với các đơn vị liên quan” - ông Lê Đức Thọ, Tổng Giám đốc VietinBank đề xuất.

Đỗ Lê (Thời báo Ngân hàng)