Đầu năm 2012 lãi suất huy động vàng ở các NHTM tiếp tục tăng nóng, cao gấp 3-4 lần so với lãi suất USD. Nhiều chuyên gia khuyến cáo trong bối cảnh NHNN đang đưa ra thông điệp sẽ điều hành lãi suất VNĐ theo xu hướng giảm trong năm 2012, động thái tăng nóng lãi suất vàng đang khuyến khích người dân chuyển sang cất trữ, đầu cơ vàng.

Ba tháng cuối năm 2011 lãi suất huy động vàng đã liên tục bứt phá, chạm hết mốc này đến mốc khác. Từ dưới 1%/năm trong tháng 9-2011 ở hầu hết NHTM, đến giữa tháng 10 lãi suất huy động vàng liên tục đi lên, vượt qua mốc 2%/năm cho kỳ hạn 1 tháng và đến cuối năm 2011 lãi suất lên đến 3,7%/năm.

Đầu tuần này, SCB tiếp tục nâng lãi suất huy động vàng bằng chứng chỉ lên đến 4,35%/năm, thay cho mức 3,7%/năm trước đó. Theo đó, với kỳ hạn 2 tháng cho 8 lượng vàng, lãi suất gốc 3,2%/năm, cộng thêm 0,15% ưu đãi, khách có sổ vàng gửi lại và thêm  ưu đãi 0,9% số lượng vàng, tổng cộng lãi suất khách hàng nhận được là 4,25%/năm.

Nhưng với số vàng nói trên gửi trong 6 tháng, lãi suất cao nhất có thể là 4,55%/năm (lãi niêm yết 3,5%, thêm 0,15% ưu đãi gửi lại vàng và 0,9% ưu đãi số lượng vàng). Ngày 3-1-2012 Eximbank cũng triển khai chương trình khuyến mại “kỳ hạn vàng ưu đãi vàng” áp dụng cho chứng chỉ vàng kỳ hạn 1 tháng từ 10 lượng vàng trở lên lãi suất 2,5%/năm. Nhiều NHTM cổ phần nhỏ và vừa khác cũng đẩy lãi suất huy động vàng phổ biến ở mức 2,5-3%/năm.

Việc các NHTM đẩy mạnh huy động vàng là giải pháp đa dạng hóa hoạt động và công cụ dự phòng trong trường hợp cần thiết.

Khi cần thanh khoản, NH có thể dùng vàng để thế chấp vay tiền đồng trên thị trường liên NH, thậm chí các NHTM có thể hoán đổi sang tiền đồng để bù đắp thanh khoản, nhất là đang vào mùa căng thẳng huy động dịp cận tết, các NHTM đều chịu áp lực phải bù đắp lượng tiền đồng thiếu hụt do nhu cầu rút tiền thanh toán công nợ, trả lương, thưởng của doanh nghiệp tăng cao.

Tuy nhiên, đánh giá chung về hoạt động kinh doanh trong năm 2011 của hệ thống NHTM trên địa bàn TPHCM một lãnh đạo NHNN chi nhánh TPHCM cho biết dù đã có quy định ngưng hoạt động huy động vốn và cho vay vốn bằng vàng (từ tháng 5-2010 theo Thông tư 22 của NHNN), số dư huy động vốn bằng vàng vẫn chưa giảm nhiều (về cơ bản chỉ chuyển từ hình thức tiết kiệm vàng, sang hình thức phát hành chứng chỉ vàng).

Đến thời điểm 31-10-2011 phát hành chứng chỉ vàng của 14 NHTM cổ phần trên địa bàn TPHCM đạt 96.122 tỷ đồng, chiếm 87,3% trong tổng huy động vốn bằng vàng.

Vì vậy, theo vị lãnh đạo NHNN, năm 2012 các NHTM cần đặc biệt quan tâm và điều chỉnh giảm huy động và cho vay vốn bằng vàng theo đúng lộ trình của NHNN đề ra (giảm dần và chấm dứt phát hành chứng chỉ vàng vào tháng 5-2012 - theo Văn bản 8492 ngày 31-10-2011).

Nhiều NHTM thừa nhận gần đây giá vàng có xu hướng giảm, người dân đổ xô mua và gửi vàng nhiều hơn so với các kênh khác như tiền đồng hay ngoại tệ. Hiện nay NHNN chỉ cho phép một số đơn vị chuyển một số nhất định thành tiền đồng.

Tuy nhiên, giải pháp này có thể gây rủi ro cho các NHTM khi hoán đổi, chuyển sang thành tiền đồng để bù đắp thanh khoản. Thí dụ, trong trường hợp giá vàng biến động lúc đến kỳ hạn trả vàng cho người gửi, rủi ro sẽ tương đối lớn do chênh lệch giá quá cao, NH có thể phải bù lỗ.

Theo một chuyên gia NH, trong bối cảnh NHNN đặt ra mục tiêu kéo giảm lãi suất huy động VNĐ xuống 10%/năm trong năm 2012, lãi suất huy động vàng tăng nóng sẽ càng tạo tâm lý người dân chuộng mua vàng và cất trữ vàng. Tình trạng này càng kéo dài sẽ khiến tình trạng vàng hóa ở nước ta ngày càng trầm trọng hơn.

Vì vậy, theo chuyên gia này, bên cạnh chờ một cơ chế huy động vàng hữu hiệu, đã đến lúc NHNN cần mạnh tay yêu cầu các NHTM đưa dần lãi suất huy động vàng về 0%/năm, chỉ thực hiện giữ hộ vàng miễn phí hoặc thu phí.

DỊU NGÂN